Przykładowy artykuł



Dorota Górczyk

  

W zdrowym ciele zdrowy duch - czyli o tym, jak promować zdrowy styl życia wśród rodziców i w środowisku lokalnym

1. O wartości zdrowia

Już kilka wieków temu o wartości zdrowia przekonywał poeta, Jan Kochanowski, gdy pisał: "Szlachetne zdrowie, nikt się nie dowie, jako smakujesz, aż się zepsujesz.." Słowa te są jak najbardziej aktualne dzisiaj, zwłaszcza gdy tyle zagrożeń zewsząd czyha na człowieka. 

Zdrowie we współczesnym rozumieniu to:

- Wartość, która pomaga realizować aspiracje, pozwala zmieniać środowisko i radzić sobie w nim
- Zasób (bogactwo), które daje możliwość rozwoju społecznego i ekonomicznego, pozwala osiągać odpowiedni poziom jakości życia 
- Środek do codziennego życia, umożliwia lepszą jego jakość

Zagrożenia, z jakimi styka się współczesny człowiek powodują, że należy w jak najszerzej propagować zdrowy styl życia, czyli świadome zachowanie człowieka sprzyjające poprawie, utrzymaniu i ochronie zdrowia.

Zachowania prozdrowotne polegają przede wszystkim na:

- Dbałości o higienę ciała i higienę psychiczną
- Odpowiedniej aktywności fizycznej
- Racjonalnym odżywianiu się
- Zachowaniu bezpieczeństwa
- Poddawaniu się okresowym badaniom stanu zdrowia
- Niepaleniu tytoniu i nieużywaniu narkotyków
- Umiarkowaniu w piciu alkoholu

2. O wartości aktywności ruchowej

Zmiany, jakie zachodzą we współczesnym, dążącym do szeroko rozumianej konsumpcji, społeczeństwie sprawiają, że wartość zdrowia w życiu człowieka zeszła na plan dalszy. A przecież wiadomo, że czym skorupka za młodu nasiąknie tym na starość trąci. 

Upodobania i aspiracje młodych ludzi należy kształtować poprzez zachęcanie do aktywności ruchowej, rekreacji i turystyki oraz szeroko pojętej dbałości o zdrowie

Propagowanie uprawiania sportu jako wszechstronnego rozwijania nie tylko ciała, ale i ducha pomaga również w wychowaniu przyszłego pokolenia.

Sport sprzyja rozwojowi silnej woli, wytrzymałości, rywalizacji, wzbudza potrzebę aktywności. Uczy konieczności podporządkowania się określonym zasadom, poczucia odpowiedzialności i obowiązku, kształtuje naszą osobowość.

Istnienie silnego związku pomiędzy zachowaniem zdrowia a aktywnością ruchową powoduje, iż powinno się kłaść szczególny nacisk na tę dziedzinę działalności człowieka. Trudno jest jednak pokonać barierę niechęci do ruchu, zwłaszcza gdy tyle innych atrakcyjnych form spędzania czasu pociąga nas. 

Systematyczna aktywność fizyczna jest niezbędnym warunkiem zdrowia, ponieważ: 

- pomaga utrzymać efektywną pracę serca i krążenia krwi
- sprzyja prawidłowej przemianie materii, 
- zwiększa się pojemność życiowa płuc
- zapobiega przemianie energii w tłuszcze zapasowe
- utrzymuje sprawność mięśni, stawów i ścięgien (więzadeł) 
- pozwala zachować dobre samopoczucie
- sprzyja odreagowaniu od stresów i napięć psychicznych 

Aktywność ruchowa to przede wszystkim uprawianie różnych dyscyplin sportu jako wypoczynku czynnego, zabaw oraz ćwiczeń dla podniesienia sprawności fizycznej i utrzymania jej przez jak najdłuższy okres życia. 

Aktywność ruchowa może być również skutecznym środkiem zaradczym i zapobiegawczym, przeciwdziałającym regresowi wydolności i wytrzymałości fizycznej

2. Współczesne zagrożenia cywilizacyjne

Zmiana stylu i modelu życia współczesnej rodziny doprowadziły do ograniczenia aktywności i wysiłku fizycznego do koniecznego minimum. Niezdrowy, głównie siedzący tryb życia spowodował wiele chorób cywilizacyjnych, do których można zaliczyć:
- nerwice, 
- nadciśnienie tętnicze, 
- choroby układu krążenia, 
- miażdżyca, 
- nowotwory, 
- alergie, 
- schorzenia narządu ruchu

Brak ruchu, wysiłku powoduje niekorzystne zmiany w organizmie, np.:
- zanik i postępujące osłabienie czynnościowe całego organizmu
- skłonności do dysfunkcji, zwiększenie podatności na zachorowania
- w układzie mięśniowym - rozległe osłabienie siły mięśniowej
- zmniejszenie wykorzystania tlenu we krwi, co powoduje szybsze niedotlenienie tkanek
- słabe czynnościowo serce, niewydolność wieńcowa
- obniżenie pojemności tlenowej i zdolności wysiłkowej całego organizmu

Dorośli, młodzież i dzieci uciekają od pracy fizycznej, ruchu lub przekształcają ten ruch w jednostajny, monotonny, nużący, angażujący tylko niektóre partie mięśni. Swój czas wolny spędzają najczęściej przed ekranem telewizora i komputera, nie zważając na biologiczną potrzebę ruchu.

Dlatego też potrzebna jest promocja zdrowia i zdrowego stylu życia, aby młodzi ludzie i ich rodzice mogli świadomie i odpowiedzialnie kształtować jego jakość, czerpać satysfakcję i realizować własne aspiracje. 

3. Na czym polega promocja zdrowia?

Koncepcja promocji zdrowia narodziła się w latach 70 w Kanadzie. Według autorów Karty Ottawskiej: "promocja zdrowia to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem oraz jego poprawę".

Koncepcja promocji zdrowia opiera się na;
- koncentracji na zdrowiu jako czynniku poprawy jakości życia
- kształtowaniu stylu życia i środowiska sprzyjającego zdrowiu
- uświadamianiu ludziom, iż sami podejmują decyzje dotyczące własnego zdrowia i ponoszą odpowiedzialność za zdrowie swoje i ludzi w swoim otoczeniu
- zobowiązaniu ludzi zarządzających innymi na wszystkich poziomach i organizacjach do tworzenia warunków sprzyjających dokonywaniu "zdrowych wyborów"

Na bazie tej koncepcji sformułowano ideę szkół promujących zdrowie

Szkoła promująca zdrowie wyróżnia się następującymi cechami:

1. Nieodłącznym elementem programu nauczania jest edukacja zdrowotna
2. Atmosfera w szkole oraz jej organizacja wspiera edukacje zdrowotna i sprzyjają zdrowemu stylowi życia
3. Współdziałanie z rodzicami i społecznością lokalną
4. Zdrowy styl życia członków społeczności szkolnej

a) Promocja zdrowia wśród rodziców

Współpraca z rodzicami jest jednym z filarów szkoły promującej zdrowie. 

Aby ich pozyskać i przekonać do współdziałania ze szkołą należy:
- Uświadomić rodzicom ich osobiste korzyści
- Poznać oczekiwania wobec szkoły
- Organizować warsztaty
- Pytać o zdania i zapraszać na wspólne warsztaty

Postawy rodziców wobec oferty współpracy i współdziałania są bardzo różne. Niestety szkoła polska nie wypracowała sobie dotychczas jasnych zasad pozyskiwania rodziców dla szkoły, co sprawia iż udział tych ostatnich nadal nie jest zadowalający. 

Postawy rodziców są bardzo zróżnicowane, ale często dominuje wśród nich postawa roszczeniowa lub obojętna. Powinno się jednak wpływać na zmianę tej postawy i pozyskiwać rodziców, którzy chcą być aktywni w szkole, są dla niej partnerami gotowymi udzielić wsparcia. Ta ostatnia grupa daje nadzieję, że propagowany model współdziałania ze szkołą sprawdzi się.

Współpraca z rodzicami może przyjąć następujące formy:
- Organizacja kursów, warsztatów dla rodziców, które będą wspierać ich w pełnieniu ról wychowawców swoich dzieci
- Tworzenie grup samopomocowych rodziców
- Organizowanie grup dziecięco - rodzicielskich przed rozpoczęciem nauki w szkole
- Wyznaczenie pokoju dla rodziców 
- Zorganizowanie biblioteki książek dla dzieci i rodziców
- Wizyty nauczycieli w domu ucznia
- wspieranie szkoły przez rodziców(np. pomoc w przygotowaniu śniadań szkolnych, zajęć sportowych itp.)

b) Promocja zdrowia w społeczności lokalnej

Szkoła promująca zdrowie wychodzi poza swoje mury i poszerza swoją działalność poprzez współpracę z władzami samorządowymi, organizacjami, instytucjami, osobistościami społeczności lokalnej.

W celu promocji projektu w społeczności lokalnej trzeba przede wszystkim:
- Przekazywać informacje poprzez:
* Prezentację projektu na spotkaniach władz samorządowych
* Zamieszczanie informacji w prasie lokalnej, telewizji regionalnej
* Opracowanie folderów, znaczków, koszulek z logo projektu
* Rozsyłanie listów do znaczących osobistości, kuratora, parlamentarzystów
* Pozyskanie księży do przekazywania informacji

- Poszerzać ofertę edukacyjną - organizować sesje naukowe, sejmiki ekologiczne, pokazy zdrowej żywności, warsztaty dla nauczycieli z innych szkół
- Organizować imprezy rekreacyjne propagujące zdrowy styl życia
- Prowadzić działania na rzecz środowiska - sprzątanie terenów, zbiórka surowców wtórnych, segregowanie śmieci

Tak szeroko pojęta współpraca ze środowiskiem lokalnym to nowe wyzwanie dla szkoły i dodatkowe obciążenie dla jej pracowników. Warto jednak podjąć wysiłek, aby zrobić coś tak dla siebie, jak i społeczności, w której się żyje po to, aby wszystkim żyło się lepiej i zdrowiej.

Podsumowanie

Współczesna rzeczywistość niesie ze sobą szereg negatywnych zjawisk, którym szkoła powinna przeciwdziałać. Aby czynić to skutecznie, musi mieć wsparcie wśród rodziców i środowiska lokalnego. Systematyczna i skuteczna promocja zdrowego stylu życia powinna przynieść oczekiwane rezultaty.
Jednak nic nie zdarzy się samo z siebie. 

Wszelkie zmiany wymagają czasu, uporu i konsekwencji w działaniu oraz aktywności uczestników.

Szczególnie duża i znacząca rola przypadła szkole, która boryka się z wieloma trudnościami i wielu negatywnym wręcz patologicznym zjawiskom musi sprostać.

Program promocji zdrowia sprzyja podjęciu przez szkołę nowego wyzwania i pokazuje, jak pozytywnie oddziaływać na uczniów, współpracować z rodzicami i środowiskiem lokalnym.

Bibliografia:
1. Z. Chromiński "Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży", Warszawa 1987.
2. Z. Cendrowski "Ruch to życie" Warszawa 1987.
3. "Szkoła promująca zdrowie" pod red. B. Wojnarowskiej i M. Sokołowskiej, Warszawa 2000.

Opracowanie: Dorota Górczyk